Υπόθεση Novartis, κράτος δικαίου και οχυρωμένη Δημοκρατία.

Η υπόθεση της Novartis φέρνει πάλι στο προσκήνιο την αγιάτρευτη απαξίωση του πολιτικού συστήματος, την βαθιά πληγή της διαιωνιζόμενης πολιτικής κρίσης η οποία αντί να θεραπεύεται διαρκώς κακοφορμίζει και απειλεί εντέλει την ίδια την ζωή της Δημοκρατίας μας, αυτής τουλάχιστον που έχει απομείνει.

Το σκάνδαλο της Novartis είναι απολύτως επιβεβαιωμένο οικονομικό σκάνδαλο με διεθνείς διαστάσεις. Στην Ελλάδα για λόγους που αφορούν τη διαχρονική πολιτική των τιμών του φαρμάκου αλλά και για λόγους λειτουργίας του πολιτικού συστήματος εύκολα και γρήγορα μετατρέπεται σε πολιτικό σκάνδαλο.

Σε αυτή την περίπτωση πάντως τίποτε δεν θα προμήνυε τις εγχώριες διαστάσεις του εάν δεν προϋπήρχε ήδη η ρωγμή στο κράτος δικαίου και η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης της ελληνική κοινωνίας προς το πολιτικό σύστημα.  Οι φήμες εύκολα γίνονται κατηγορίες και οι πιθανολογήσεις των ενδείξεων μετατρέπονται τάχιστα σε βεβαιότητες ενοχών.  Συμβάλει σε αυτό και ο απαράδεκτος νόμος περί ευθύνης Υπουργών σε συνδυασμό με την σχετική συνταγματική του θεμελίωση. Ένας νόμος που ουσιαστικά εμποδίζει την απόδοση των ευθυνών σε διατελέσαντα μέλη της Κυβέρνησης ή όταν οδηγεί σε παραπομπές συνήθως διχάζει και διαρρηγνύει την εμπιστοσύνη για την τελική κρίση. Πιο εύκολα γίνεται εργαλείο για την συκοφαντία των πολιτικών αντιπάλων αλλά και όχημα για την απόκρυψη – ακόμη και με την παραγραφή- των πραγματικών ευθυνών. Αλλά δυστυχώς αυτός ο νόμος ισχύει έως ότου καταργηθεί. Είναι όμως αυτή μία ακόμη απόδειξη της ανίατης μάλλον ασθένειας του πολιτικού συστήματος που σαπίζει σιγά σιγά την Δημοκρατία.

Αφού έτσι έχουν τα πράγματα θα πρέπει να αξιώσουμε από τους Πολιτικούς να συμπεριφερθούν πιο υπεύθυνα και ψύχραιμα, είτε ανήκουν στο κυβερνητικό στρατόπεδο είτε στην αντιπολίτευση. Είτε είναι κατηγορούμενοι είτε είναι κατήγοροι και αυτόκλητοι πολιτικοί εισαγγελείς.

Η υπόθεση των καταγγελιών για χρηματισμό πολιτικών προσώπων που είχαν κυβερνητική θέση και εν προκειμένω πρόκειται για δύο πρώην Πρωθυπουργούς και οκτώ Υπουργούς πρέπει να εξεταστεί σε βάθος και χωρίς χρονοτριβή. Αυτή την έρευνα δεν μπορεί να την κάνει άλλος εκτός από τους δικαστικούς λειτουργούς. Είναι μάλλον απίθανο να μπορέσουν να την φέρουν σε πέρας οι Βουλευτές μέλη της Προανακριτικής.

Επειδή το πιθανότερο είναι ότι η Προανακριτική θα αποφανθεί κυρίως περί της παραγραφής των ποινικών ευθυνών χωρίς ίσως να θελήσει ή να μπορέσει να εξετάσει σε βάθος τις καταγγελίες, πέραν από την ώθηση της τυφλής αντιπαράθεσης στα άκρα στην κοινή γνώμη θα αποτυπωθεί η πεποίθηση ότι όλα κουκουλώνονται ή οι κατηγορίες είναι προϊόν σκευωρίας των πολιτικών  αντιπάλων.

Το ορθότερο είναι να συνεχιστεί η έρευνα από τη Δικαιοσύνη η οποία παρά την ρωγμή του Κράτους Δικαίου που και αυτό αποτελεί κυρίως έργο των Πολιτικών είναι το τελευταίο ανάχωμα για την ανάκτηση του κύρους των θεσμών του Κράτους Δικαίου και για την εμπέδωση στη συνείδηση της κοινωνίας των αξιών της δικαιοκρατούμενης δημοκρατικής πολιτείας

Από κει και πέρα είναι ευθύνη των Πολιτικών να αποτρέψουν την περαιτέρω απαξίωση των δημοκρατικών θεσμών ή να κατρακυλήσουν ακόμη πιο κάτω.

Η διαχείριση της υπόθεσης δεν πρέπει να είναι ούτε να φαίνεται στα μάτια της κοινωνίας ως πρόθεση συλλογικής απόδοσης ή ανάληψης της ευθύνης για πράξεις ή παραλείψεις που αποδίδονται στους υπό διερεύνηση εμπλεκόμενους.  Ούτε συμβάλλουν κάθε είδους αφορισμοί ή αναγωγές σε αντίστοιχες πληγές του παρελθόντος. Ο καθένας με τα όπλα που ο νόμος παρέχει να αποδείξει την αθωότητά του και να στραφεί εν συνεχεία – εφόσον συντρέχουν λόγοι- ενάντια σε όσους τον συκοφάντησαν.

Το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα να κατανοήσει ότι συνεχώς θα βρίσκεται σε παρόμοιες καταστάσεις όσο δεν προχωρούν οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις που θα αναβαθμίσουν το κύρος των δημοκρατικών θεσμών και θα εμπεδώσουν τις αρχές της χρηστής διακυβέρνησης, της καλής νομοθέτησης, της διαφάνειας και της λογοδοσίας.

Όσο η διαπλοκή των οικονομικών συμφερόντων με τη διαμόρφωση των πολιτικών αποφάσεων συνεχίζει να είναι σταθερή πρακτική της διακυβέρνησης τα οικονομικά σκάνδαλα θα αγγίζουν αναπόφευκτα και τους Πολιτικούς. Η διαφάνεια και η καλή νομοθέτηση καθώς και η χρηστή διακυβέρνηση πρέπει να γίνουν κυρίαρχη πραγματικότητα. Καλές πρακτικές υπάρχουν, βούληση για να εφαρμοστούν απαιτείται.

Η καθαρή εικόνα της σχέσης πολιτικών, πολιτών και οικονομικών συμφερόντων σχετίζεται άμεσα με τις πρακτικές χρηματοδότησης των κομμάτων και των πολιτικών. Όσο στη σχέση αυτή κυριαρχεί η αδιαφάνεια, η πελατειακή αντίληψη και η «μονιμότητα των επαγγελματιών της πολιτικής» η εξάρτηση των Πολιτικών από τα οικονομικά συμφέροντα θα είναι σταθερή και αδιατάρακτη.

Διαφανής και χρηστή πολιτική δεν μπορεί να υπάρξει όταν σε αυτό το άκρως συγκεντρωτικό Κράτος η ανάδειξη των Πολιτικών διεξάγεται σε τεράστιες εκλογικές περιφέρειες όπως οι δύο των Αθηνών κυρίως αλλά και εκείνη της Θεσσαλονίκης και της Αττικής. Ο συγκεντρωτισμός υποθάλπει τον λεγόμενο «αθηνοκεντρισμό» και προσφέρει στα κάθε λογής οικονομικά συμφέροντα με μοχλό κυρίως την επικοινωνιακή μονοκρατορία των  μιντιακών διαμορφωτών της κοινής γνώμης το μέγα προνόμιο να καθορίζουν με τα δικά τους κριτήρια την εκλογή των Βουλευτών και εν συνεχεία να διαμορφώνεται η εντύπωση ενίοτε και η  βεβαιότητα ότι οι Βουλευτές οφείλουν να ανταποκρίνονται στα συμφέροντα αυτών και όχι στο δημόσιο συμφέρον. Το σπάσιμο των μεγάλων εκλογικών περιφερειών σε ολιγοεδρικές είναι αναγκαία συνθήκη για την αναβάθμιση του κύρους της πολιτικής και συνακόλουθα του κύρους της Δημοκρατίας.

Η ενίσχυση της διαφάνειας στη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης παράλληλα με την ριζοσπαστική αλλαγή στο Κράτος, το γκρέμισμα του συγκεντρωτισμού και στην συγκρότηση ενός συστήματος πολυεπίπεδης δημοκρατικής διακυβέρνησης με τον περιορισμό των Υπουργείων στο επιτελικό ρόλο, το πέρασμα των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων στις Περιφέρειες για τους τομείς της οικονομίας και στους Δήμους για διοικητικές και κοινωνικές υπηρεσίες αποτελεί κλειδί για το πέρασμα σε μία κοινωνικά ελεγχόμενη συμμετοχική ανοικτή διακυβέρνηση χωρίς στεγανά και διαδρόμους διαπλοκής. Αρκεί ασφαλώς να συνοδευτεί από θεσμούς λογοδοσίας, αξιολόγησης και διαφάνειας.

Τέλος, η θέσπιση ορίου θητειών σε όλα τα αιρετά αξιώματα από την κορυφή έως την βάση, από την Βουλή και την Κυβέρνηση έως τις Περιφέρειες και τους Δήμους παράλληλα με την αυστηρή διαφάνεια και την λογοδοσία είναι αναγκαία για να θωρακιστεί η Δημοκρατία μας από την υγιή λειτουργία του πολιτικού συστήματος.

Συμπερασματικά, οι κατηγορίες που απευθύνονται στα πολιτικά πρόσωπα στην υπόθεση Novartis όντως μπορεί να είναι έωλες και αφελείς. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να διερευνηθούν για να λάμψει η αλήθεια τόσο υπό την οπτική της τέλεσης σοβαρών αδικημάτων όσο και υπό την οπτική της σκευωρίας. Αλλά δεν πρέπει να πέφτει κανείς από τα σύννεφα. Αναμφίβολα στην πολιτική ευδοκιμεί η διαφθορά γιατί μένει αθωράκιστη από εργαλεία διαφάνειας και λογοδοσίας. Η διαφθορά ευδοκιμεί γιατί ενθαρρύνεται η διαπλοκή με τα οικονομικά συμφέροντα και η απαξίωση της πολιτικής συμμετοχής. Η πολιτική συμμετοχή εκλαμβάνεται ως πεδίο επαγγελματικής πολιτικής αποκατάστασης και απόκτησης – πέραν της κοινωνικής καταξίωσης- μεριδίου στα προϊόντα της διαφθοράς. Όταν η πολιτική συμμετοχή ξαναγίνει διαδικασία ανάθεσης πολιτικής εντολής υπό την συνεχή κρίση και αξιολόγηση του εντολέα πολίτη και συνολικά της κοινωνίας ταυτόχρονα με την εμπέδωση της αξίας της Δημοκρατίας και της Λαϊκής Κυριαρχίας τότε ίσως τα πράγματα αλλάξουν.

Για να γίνει αυτό όμως ικανό και αναγκαίο δεδομένο είναι η ενεργή, ισχυρή και δημοκρατική κοινωνία των πολιτών. Αυτή είναι το κυρίαρχο υποκείμενο και ταυτόχρονα η ασπίδα της Δημοκρατίας μας.