Αποκέντρωση των λιμανιών στους Δήμους.

Η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων προς την Αυτοδιοίκηση, μία χρονίως ανεκπλήρωτη θεσμική τομή,  καθοριστική για τον εκσυγχρονισμό κράτους και την  αναγέννηση της δημοκρατίας, είναι πάλι στο προσκήνιο ένεκα της Επιτροπής που συγκρότησε ο Υπουργός Εσωτερικών.

Είχε πάντως προηγηθεί η νομοθέτηση του ψευδεπιγράφως λεγόμενου «επιτελικού κράτους» και ακολούθησαν και άλλα νομοθετήματα που παγίως υποκλέπτουν αρμοδιότητες της  Αυτοδιοίκησης ή δεν τις μεταφέρουν όσα στοιχειωδώς δικαιούται.  Σε αυτά προστίθεται και η ανησυχία για την κατάργηση των δημοτικών λιμενικών ταμείων και την μεταφορά τους στο Υπουργείο Ναυτιλίας.

Η αρμοδιότητα της διαχείρισης των λιμένων υπήρξε μία παλιά διεκδίκηση των Δήμων που υλοποιήθηκε σε ελάχιστες περιπτώσεις σε σχέση με τον αριθμό των Δήμων που έχουν στα όρια τους λιμάνια. Συγκεκριμένα λειτουργούν 75 Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία, τα περισσότερα στα νησιά.  Αρκετά λιμενικά ταμεία παρέμειναν στο Κράτος  ως εστίες κομματικών διορισμών και εξυπηρέτησης κομματικής πελατείας.

Ακόμη και όταν στα μεγάλα λιμάνια δημιουργήθηκαν οι 12 Ανώνυμες Εταιρίες, οι Οργανισμοί Λιμένος και εκεί συνεχίστηκε η πεπατημένη των κομματικών διορισμών και του βολέματος των κομματικών στελεχών της επαρχιακής κομματικής ιεραρχίας. Η περίπτωση βέβαια του Οργανισμού Λιμένων Εύβοιας, του μοναδικού πολυλιμενικού οργανισμού ο σκοπός της πελατειακής και κομματικής και όχι μόνο εκμετάλλευσης θα μπορούσε να αποτελέσει και αντικείμενο διδακτορικής διατριβής στην πολιτική επιστήμη!!!

Από τις προηγούμενες δεκαετίες το Κράτος δίσταζε να χάσει τα λιμενικά ταμεία για τους λόγους που προαναφέραμε. Αλλά και η τοπική αυτοδιοίκηση υπήρξε διστακτική και άτολμη τόσο για να τα διεκδικήσει όσο και για να τα διαχειριστεί με τρόπο αποτελεσματικό και παραδειγματικό.

Τώρα ίσως ορισμένοι πιστοί του συγκεντρωτισμού επιδιώκουν να θέσουν τέρμα σε αυτή την κατάσταση ξαναγυρνώντας τα λιμενικά ταμεία και την διαχείριση των λιμένων στο κεντρικό κράτος. Στο όνομα του ενιαίου και της αποτελεσματικότητας της λιμενικής διαχείρισης οι πιο συγκεντρωτικές πολιτικές και οικονομικές κάστες του τόπου επιδιώκουν τον συγκεντρωτισμό διαμέσου του ψευδεπίγραφου εκσυγχρονισμού, ιδιαίτερα δε όταν δεν έχουν ιδεολογικοπολιτική συνείδηση αποκέντρωσης και δημοκρατικού πλουραλισμού.

Για την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και για τις δυνάμεις που πιστεύουν στην αποκέντρωση και στην δημοκρατικό πλουραλισμό είναι η τελευταία ευκαιρία για την αρθούν στο  ύψος των περιστάσεων και να αντιδράσουν  με επιμονή, τεκμηρίωση και αγωνιστικότητα. Προσθέτω όμως ότι πρέπει να αναζητηθούν και νέα συστήματα αποτελεσματικής διαχείρισης, να προταχθεί η τεχνοκρατική διοίκηση έναντι της πελατειακής διαχείρισης, να τεθούν στόχοι  διοίκησης αποτελεσμάτων και ποιότητας, να αποδείξουν εντέλει ότι θέλουν και μπορούν.

Η αφαίρεση της αρμοδιότητας από τους Δήμους που σε πολλές περιπτώσεις έχει ήδη συντελεστεί προφανώς προσκρούει στο Σύνταγμα διότι δεν αρκεί να αποκαλέσει κανείς ένα λιμάνι εθνικής σημασίας για να το αποσπάσει από την Αυτοδιοίκηση αλλά πρέπει να τεκμηριώσει με συγκεκριμένα επιχειρήματα την απώλεια των χαρακτηριστικών της τοπικής υπόθεσης. Εξάλλου ακόμη και ένα λιμάνι εθνικής ή διεθνούς σημασίας δεν μπορεί να είναι ξεκομμένο από την πόλη και την περιοχή που βρίσκεται είτε είναι υπό κρατική είτε είναι υπό ιδιωτική διαχείριση. Άρα και στις περιπτώσεις των λιμανιών εθνικής και διεθνούς εμβέλειας, τα οποία δεν είναι άλλωστε αναρίθμητα αλλά ελάχιστα και συγκεκριμένα,  η Περιφέρεια και ο Δήμος πρέπει να μετέχουν με ουσιαστικό τρόπο στη διοίκησή τους, όλα δε τα υπόλοιπα που είναι τα πολλά πρέπει να ανήκουν στους Δήμους στους οποίους χωροθετούνται.

Το Υπουργείο Ναυτιλίας οφείλει να χαράσσει την γενική  λιμενική πολιτική και μάλιστα με παράλληλη διαδικασία διαβούλευσης με Περιφέρειες και Δήμους  και η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει να υλοποιεί τις κατευθύνσεις της γενικής λιμενικής πολιτικής καθώς και τους οικονομικούς και επιχειρησιακούς στόχους που αυτή θέτει. Έχει όμως την ευχέρεια αλλά και την πρόκληση να προχωρήσει πιο πέρα, να ενισχύσει την ποιότητα των λιμενικών υπηρεσιών, να γίνεται διαρκώς καλύτερη.

Η αποκέντρωση της εξουσίας πλησιέστερα στον πολίτη προϋποθέτει ασφαλώς μία άλλη Αυτοδιοίκηση, διαφορετική από αυτή που περιθωριοποιήθηκε τα τελευταία δέκα χρόνια. Επειδή όμως η αποκέντρωση απαιτεί και τόλμη και καινοτομία διακυβέρνησης οι Δήμοι οφείλουν να διεκδικήσουν όλα τα λιμάνια τους και να μην αφήσουν κανένα λιμενικό ταμείο στα χέρια του Υπουργείου Ναυτιλίας. Παράλληλα να ετοιμαστούν για αποτελεσματικές πρακτικές λιμενικής διακυβέρνησης αποκτώντας πόρους, τεχνογνωσία και αναπτυξιακό σχέδιο. Όλα αυτά απαιτούν ανοικτές διαδικασίες με συμμέτοχο την τοπική κοινωνία και όχι κλειστές πόρτες.