Δέκα μεταρυθμίσεις στη καρδιά του Πολιτικού Συστήματος που δεν αγγίζονται ούτε σε αυτές τις εκλογές......

H σύνθεση των ψηφοδελτίων αντικατοπτρίζει την κρίση ιδεών και πολιτικών αξιών και, με αυτή την έννοια, ήταν αναμενόμενη. Εξάλλου τα πολιτικά κόμματα όλο και λιγότερο μιλούν για την ανανέωση και την αλλαγή του πολιτικού συστήματος, δηλαδή για την μεταρρύθμιση του.

Προφανώς δεν αποτελεί προτεραιότητά τους.

Η κρίση του πολιτικού συστήματος διαρκώς προχωρά και αυτή είναι μία βαθύτερη αιτία για την αδυναμία του να βγάλει την χώρα από την οικονομική κρίση και την μέγγενη της επιτήρησης.

Άλλωστε πως το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα, ιδίως τα πολιτικά κόμματα, θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αλλαγή  όταν αποτρέπουν ή δεν ενθαρρύνουν αλλαγές σε αυτά τα ίδια; Σε αυτά εξακολουθούν να καθορίζουν την ρότα τους βαρωνείες, κλειστές ομάδες ξεπεσμένων πολιτικών, ή κυκλώματα παιδιών του κομματικού σωλήνα που γέρασαν πολιτικά στις ίντριγκες και την εξουσιολαγνεία.

Εξάλλου το εγχείρημα της αλλαγής δεν είναι ούτε αόριστο ούτε αυτοσκοπός όπως συνήθως το εκλαμβάνει το αγοραίος κομματικός λόγος. Έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο και κατεύθυνση. Είναι ασφαλώς δύσκολο να γίνει αυτό όταν πρέπει να αλλάξει το βόλεμα στις καρέκλες των κομμάτων και στα «βιλαέτια» της πολιτικής εξουσίας. Αλλά χωρίς την τόλμη του προσωπικού και κομματικού ξεβολέματος πραγματική μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος δεν μπορεί να γίνει. Μία διάσταση συνεπώς της μεταρρύθμισης είναι ξεβολευτούν οι βολεμένοι!!!

Η ενδοκομματική δημοκρατία ως διαδικασία εναλλαγής στην ευθύνη, με όρια θητειών, με αυστηρή προσήλωση στη διαφάνεια και τη λογοδοσία , με διαρκή και επίπονη διαβούλευση με τα μέλη και τον κοινωνικό  κύκλο του κόμματος, η ενεργή συμμετοχή των μελών στη διαμόρφωση των προγραμματικών πολιτικών κατευθύνσεων  και όλα αυτά από τον Δήμο ως την κεντρική Κυβέρνηση, όλα αυτά είναι η πραγματική- και όχι τυπική- ενδοκομματική δημοκρατία που είναι το αναγκαίο οξυγόνο για να υπάρξει το ανοικτό δημοκρατικό κόμμα ως αναγκαίος παράγοντας της σύγχρονης πραγματικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

Η ικανότητα έκφρασης των αναγκών και των προσδοκιών της κοινωνίας είναι και συνέπεια της δυνατότητας  που διασφαλίζει το κόμμα στην δημοκρατική ανάδειξη της ηγεσίας του, στην διαρκή ανανέωση και στην ενεργή  συμμετοχή των πολιτών- μελών στην διαμόρφωση της στρατηγικής του.

Στην σημερινή συγκυρία η δυναμική των κομμάτων θεμελιώνεται κυρίως στη διαχείριση της πολιτικής επικοινωνίας με όρους ικανοποίησης του θυμικού της απελπισμένης και χειμαζόμενης κοινωνίας, στη διαχείριση κυρίως του φόβου και λιγότερο της ελπίδας αφού εξάλλου δεν έχουν την ικανότητα να καταστρώσουν σχέδιο εξόδου από την κρίση με όρους ευθύνης, ασφάλειας και κυρίως κοινωνικής και οικονομικής ανάκαμψης.  Η κατάσταση αυτή βασίζεται ή μάλλον αγκυρώνεται στην κυρίαρχη εμβέλεια των μέσων μαζικής επικοινωνίας και στη διασύνδεσή τους με τα οικονομικά συμφέροντα μίας κρατικοδίαιτης εν πολλοίς ελίτ που επιχειρεί να καθορίζει την διακυβέρνηση ενώ ο ρόλος της θα έπρεπε να είναι η υγιής επιχειρηματικότητα όπως και των μέσων μαζικής επικοινωνίας ο ρόλος πρέπει να είναι η διαυγής, αντικειμενική και ανοικτή ενημέρωση. Το πολιτικό σύστημα θα έπρεπε να έχει την ευθύνη της διακυβέρνησης ελεύθερο και απαλλαγμένο από τα δίκτυα της διαπλοκής και υπαγόμενο μόνο στο εθνικό δημόσιο συμφέρον και στην συνταγματικά οριοθετημένη και οργανωμένη εφαρμογή της λαϊκής κυριαρχίας.

Η κατάσταση της χειραγώγησης του πολιτικού συστήματος σε συνδυασμό με τον εγγενή συγκεντρωτισμό των κομμάτων  με συνέπειες συγκεκριμένες και έκδηλες στη διοικητική δομή της χώρας όπως η αποδυνάμωση και εντέλει η υποβάθμιση όλων των μεταρρυθμίσεων που οδηγούσαν στην διαμόρφωση ενός πολυεπίπεδου συστήματος αποκέντρωσης και αυτοδιοίκησης, αποτελεί την τροχοπέδη κάθε μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος.

Γιαυτό και οι προσεχείς εκλογές, ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό από τις προηγούμενες εξαιτίας της κατάρρευσης του κυρίαρχου έως πρόσφατα αλλά αναπόφευκτα ψευδεπίγραφου διλλήματος Μνημόνιο- Αντιμνημόνιο, διεξάγονται χωρίς συγκεκριμένο και δυναμικό διακύβευμα, την ίδια στιγμή που αυτό θα ήταν αναγκαίο όσο ποτέ άλλοτε, διότι με ταχύτητα στον πολιτικό χρόνο διαψεύστηκαν ιδεολογικές εμμονές και κατέρρευσαν μύθοι.

Ακούγοντας τον πολιτικό λόγο των κομμάτων και κυρίως των διεκδικητών της πρωτιάς φαίνεται ότι το διακύβευμα που προτείνουν στον λαό είναι οι αποχρώσεις της εφαρμογής του νέου μνημονίου, άδεια συγκεκριμένου περιεχομένου επικοινωνιακά διλλήματα περί παλιού και νέου, για το χθες και το αύριο, για την διαπλοκή και την καθαρότητα. Η εφαρμογή των όρων της νέας δανειακής σύμβασης θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένη εφόσον είναι επίσης ένας εν δυνάμει δρόμος για να σταθεί όρθια, στο καθορισμένο μέλλον η χώρα και οι πολίτες της, στο πλαίσιο πάντως της ευρωπαϊκής ένωσης. Και το εθνικό σχέδιο για την αναγέννηση της χώρας, χιλιοειπωμένο κλισέ τα τελευταία  πέντε χρόνια εξακολουθεί να είναι το μέγα ζητούμενο που τα πολιτικά κόμματα δεν είναι ικανά να του δώσουν περιεχόμενο και να το σχεδιάσουν. Αρκεί όμως η εφαρμογή του Μνημονίου και ίσως ένα εθνικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης όταν το θεσμικό υποκείμενο των αλλαγών, το πολιτικό σύστημα παραμένει ίδιο σε δομές, πρόσωπα και αντιλήψεις; Μάλλον όχι. Θα έρθουν ίσως και άλλα μνημόνια, ίσως να έρθει και η απομόνωση από το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, ίσως να έρθουν και άλλα βάσανα για την κοινωνία και τους πολίτες. Με αυτό το σύστημα λειτουργίας του Κράτους, της Διοίκησης, των πολιτικών θεσμών, με αυτό το πλαίσιο διακυβέρνησης ο δρόμος για την αναγέννηση και την έξοδο της Ελλάδας από την μέγγενη της κρίσης και της επιτήρησης φαντάζει αδιάβατος.

Η νέα Βουλή θα έπρεπε να είχε ως αποστολή, πέραν από τα ζητήματα της μεγάλης συναίνεσης για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και της επανένταξης της χώρας με ασφάλεια στην ευρωπαϊκή τροχιά, την μεγάλη πολιτική μεταρρύθμιση, την βελτίωση και την ενδυνάμωση των δομών και των διαδικασιών της λαϊκής κυριαρχίας, την πολιτική αυτονομία της διακυβέρνησης από την ελίτ της κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας, το κτίσιμο μίας σύγχρονης, δυναμικής και κυρίως δημοκρατικής Πολιτείας. Η νέα Βουλή και προπομπός μίας δραστικά αναθεωρητικής Βουλής πρέπει να γίνει αλλά και η ίδια να προχωρήσει άμεσα τις μεταρρυθμίσεις που δεν απαιτούν συνταγματική αναθεώρηση.

Οι βασικές κατευθύνσεις των μεταρρυθμίσεων στο πολιτικό σύστημα συνοψίζονται, κατά την γνώμη μας, στα ακόλουθα:

1.       Αλλαγή του εκλογικού συστήματος και της εκλογικής νομοθεσίας με άξονες:

Εφαρμογή γνήσια αναλογικού εκλογικού συστήματος

Κατάργηση των μεγάλων εκλογικών περιφερειών και καθιέρωση ολιγοεδρικών περιφερειών έτσι ώστε να ενισχυθεί η σχέση αντιπροσώπων και αντιπροσωπευομένων, να μειωθεί το κόστος της πολιτικής και να περιοριστεί η διαπλοκή.

Κατάργηση του σταυρού προτίμησης και εφαρμογή προκριματικών διαδικασιών επιλογής των υποψηφίων

2.       Νομοθετική και εν συνεχεία συνταγματική κατοχύρωση της ενδοκομματικής δημοκρατίας, αποτελεσματικός έλεγχος του πολιτικού χρήματος, και περιορισμός της χρηματοδότησης των κομμάτων, έλεγχος των πηγών χρηματοδότησης για την αποτροπή φαινομένων διαπλοκής.

3.       Καθιέρωση ορίου θητειών σε όλα τα αιρετά  αξιώματα και στις θέσεις διακυβέρνησης.  Συγκεκριμένα όριο δύο πλήρων θητειών ( οκτώ χρόνια)  για Βουλευτές και αντιστοίχως για Υπουργούς και λοιπά κυβερνητικά στελέχη (πέντε ή έξι χρόνια). Δύο θητείες (δέκα χρόνια) για Δημάρχους και Περιφερειάρχες και τρεις θητείες για Δημοτικούς και Περιφερειακούς Συμβούλους (δεκαπενταετία) και αντιστοίχως  έως τρεις θητείες ( θητεία=2,5 χρόνια) για Αντιδημάρχους και Αντιπεριφερειάρχες. Πέντε χρόνια για μέλη των διοικητικών επιτροπών των Δήμων και Περιφερειών.

4.       Ενδεχομένως στο πλαίσιο της συνταγματικής αναθεώρησης να πρέπει να εξεταστεί η συγκρότηση δεύτερου νομοθετικού σώματος με παράλληλη πάντως μείωση του συνολικού αριθμού των Βουλευτών. Για παράδειγμα Βουλή 180 Βουλευτών και Γερουσία 80 Γερουσιαστών εκλεγμένων στις Περιφέρειες με λίστα.

5.       Κατάργηση του νόμου περί ευθύνης Υπουργών. Μόνο διαδικασίες για γρήγορη απονομή δικαιοσύνης σε υποθέσεις που εμπλέκονται πολιτικοί (Υπουργοί, Βουλευτές, Περιφερειάρχες, Δήμαρχοι) κατά τα λοιπά εκδίκαση όλων των υποθέσεων από την Δικαιοσύνη με ιδιάζουσα, ίσως, δωσιδικία, χωρίς την παρεμβολή της Βουλής.

6.       Εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από ειδικό εκλεκτορικό σώμα με τη συμμετοχή των Βουλευτών, των Περιφερειακών Συμβούλων και των Δημάρχων καθώς και των Διοικητικών Συμβουλίων των σημαντικότερων κοινωνικών οργανώσεων.

7.       Αποκέντρωση νομοθετικών αρμοδιοτήτων επιπέδου κανονιστικών πράξεων στα Περιφερειακά Συμβούλια για θέματα που αφορούν αποκλειστικά την περιοχή της Περιφέρειας και σε τομείς αρμοδιοτήτων της.

8.       Αλλαγή εκλογικού συστήματος και συστήματος διακυβέρνησης σε Δήμους και Περιφέρειες με βάση γνήσια αναλογικό σύστημα και διαδικασία δημοκρατικής νομιμοποίησης των εκτελεστικών οργάνων με άμεση εκλογή Δημάρχου και Περιφερειάρχη αντίστοιχα.

9.       Μεταρρύθμιση του Κράτους με ανάδειξη ολιγάριθμων επιτελικών Υπουργείων και μεταβίβαση των εκτελεστικών, εφαρμοστικών αρμοδιοτήτων στις Περιφέρειες και του Δήμους στο πλαίσιο ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού και δημοκρατικού συστήματος πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.

10.   Διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου, εφαρμογής συστημάτων ποιότητας και διαρκούς, αντικειμενικής και αποδοτικής αξιολόγησης σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης. Αναδιοργάνωση όλων των υπηρεσιών με όρους αξιοκρατίας, μέτρησης αποτελεσμάτων και κινητικότητας του ανθρώπινου δυναμικού της Διοίκησης. Απλούστευση διαδικασιών και Διαφάνεια παντού.

Στις παραπάνω δέκα μεταρρυθμίσεις μπορεί να προστεθούν και άλλες, αυτές όμως είναι ο κρίσιμος πυρήνας για την αλλαγή και κυρίως την ανανέωση και την δημοκρατική αναγέννηση του πολιτικού συστήματος. Παραμένουν πάντως στα αζήτητα του προεκλογικού πολιτικού λόγου ίσως γιατί ξεβολεύουν τους βολεμένους και ανατρέπουν την ραθυμία της παρακμής.