ΠΑΣΟΚ και Τοπική Αυτοδιοίκηση: Πού πάμε;

 

Με αφορμή την αυριανή (1/6/2025) Εκδήλωση του ΠΑΣΟΚ για την Τοπική Αυτοδιοίκηση καταγράφω ορισμένες θέσεις- σκέψεις.

Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν είναι αντικείμενο δημόσιας πολιτικής για το «Ενισχύουμε» ή να το «προωθούμε».

Είναι θεσμός του Πολιτικού-Διοικητικού Συστήματος, συνεπώς πεδίον του Κράτους. Η κατάκτηση της πολιτικής ηγεμονίας ως στόχος και εύλογη διεκδίκηση διέρχεται και μέσα από την ανάκτηση αρμών εξουσίας στο Κράτος, συνεπώς και μέσα από την επιδίωξη να κατακτηθούν πλειοψηφίες στους Δήμους και τις Περιφέρειες. Αυτή την επιδίωξη έως σήμερα το ΠΑΣΟΚ την υποτίμησε. Αν δεν αλλάξει σχεδιασμό και στόχους θα έχει υπονομεύσει τον κεντρικό στόχο για την ανάκτηση της πολιτικής ηγεμονίας στο πολιτικό και διοικητικό σύστημα δηλαδή στους θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, στο Κέντρο (Κοινοβούλιο), στην Περιφέρεια και τους Δήμους.

Το σχέδιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί παρά να είναι κεφάλαιο του Σχεδίου για το Κράτος, για το Νέο Κράτος της Νέας Αλλαγής.

Το ΠΑΣΟΚ οφείλει, ως προοδευτική πολιτική δύναμη, να προτάξει την Αποκεντρωμένη, Συμμετοχική Δομή και λειτουργία του Κράτους, στην οποία εντάσσεται η πολυεπίπεδη δημοκρατική διακυβέρνηση. Τούτο σημαίνει ότι οι Περιφέρειες και οι Δήμοι είναι οι πυλώνες αυτού του Νέου Κράτους πάνω στους οποίους στηρίζεται ένα σύγχρονο, Κεντρικό Κράτος το οποίο καταστρώνει τις δημόσιες πολιτικές και αφήνει τον χώρο στις αποκεντρωμένες δομές να τις εξειδικεύουν και να τις υλοποιούν σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, διασφαλίζοντας τον συντονισμό και την σύνθεση. Κρίσιμη λειτουργία αυτής της πολυεπίπεδης δομής είναι ο Δημοκρατικός Προγραμματισμός. Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να δώσει περιεχόμενο σε αυτήν την ξεχασμένη λειτουργία και να την φέρει στην σύγχρονη εποχή της ψηφιακής δημοκρατίας.

 Κλειδί για το πέρασμα στο Νέο Κράτος είναι η ουσιαστική και ευρεία αποκέντρωση εκτελεστικών κυρίως αλλά και άλλων, κανονιστικών, και προγραμματικών λειτουργιών από το Κέντρο στους Δήμους και τις Περιφέρειες. Η Αποκέντρωση προς τα κάτω και πλησιέστερα στις τοπικές κοινωνίες θα επιτρέψει και θα ενθαρρύνει την συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και λήψη αποφάσεων. Θα ξαναφέρει την πολιτική στην κοινωνία.

Μετά έπονται όλα τα άλλα. Οι θεσμικές αλλαγές στους Δήμους και τις Περιφέρειες έτσι ώστε να τις εξοπλίσουν με κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό, διαδικασίες και λειτουργίες ικανές να τους επιτρέψουν να ασκούν νέο ρόλο.

Συνεπώς όταν μιλάμε για την Αυτοδιοίκηση πρέπει να απαντάμε σε ποιο μοντέλο Κράτους την τοποθετούμε.

Μένουμε στο σημερινό διαχρονικά συγκεντρωτικό Κράτος που τα τελευταία χρόνια την έχει χειραγωγήσει απόλυτα;

Μένουμε σε μεταρρυθμίσεις που δεν ολοκληρώνονται και κυρίως δεν «πειράζουν» το πυρήνα της εξουσίας, συνεπώς δεν οδηγούν στην Αποκέντρωση;

Νέα Αλλαγή σημαίνει σήμερα να μιλήσουμε για την αλλαγή στο Κράτος με βαθιά αποκέντρωση και πολυεπίπεδη δημοκρατική διακυβέρνηση. Εκεί έχει νόημα και προοπτική η Αυτοδιοίκηση.

Για να γίνουν όμως όλα αυτά απαιτείται αλλαγή πορείας. Το κίνημα οφείλει να επεξεργαστεί θέσεις για τον ρόλο του θεσμού αλλά και κάθε επιπέδου, της Περιφέρειας που είναι θεσμικά ημιτελής από το 2010 και μετά και στους Δήμους που πρέπει να γίνουν σύγχρονοι και ικανοί. Αυτό έως τώρα δεν γίνεται.

Όταν θέλεις να καταστρώσεις ένα νέο σχέδιο πρέπει να λάβεις υπόψη ότι δεν αρκεί η ενεργοποίηση όλων όσων ασκούν λειτουργίες αιρετού στην καθημαγμένη Αυτοδιοίκηση της κρίσης και της χειραγώγησης αλλά πρέπει να ανοίξεις τα αυτιά και σε νέες άφθαρτες προσεγγίσεις. Πρέπει να ακούσεις όλους, και αυτούς που ασκούν εξουσία και αυτούς που τους ελέγχουν. Είναι δύο διαφορετικοί αλλά αναγκαίοι ρόλοι για να λειτουργήσει η δημοκρατία στην Αυτοδιοίκηση. Έως σήμερα οι δεύτεροι δεν ακούγονται. Πρόσφατα καταργήθηκε ένας κρίσιμος θεσμός πολιτικού ελέγχου στα Περιφερειακά Συμβούλια. Καμία αντίδραση.

Η Αυτοδιοίκηση είναι πεδίον πολιτικής και όχι τεχνοκρατικής διαχείρισης. Η προσέγγιση των δημοσίων πολιτικών που ασκούνται σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο δεν επικεντρώνεται στις τεχνολογικές και τεχνοκρατικές λύσεις αλλά σε αποφάσεις με πολιτικό προσανατολισμό. Προοδευτικό ή αντιδραστικό,  για λογαριασμό της κοινωνίας και της ευημερίας των πολιτών ή για λογαριασμό της αγοράς και των οικονομικών συμφερόντων. Για παράδειγμα, η διαχείριση των αποβλήτων είναι πρωτίστως πολιτικό ζήτημα και οι τεχνοκρατικές λύσεις στοιχίζονται στην παραπάνω διάκριση. Συνεπώς το ΠΑΣΟΚ οφείλει να επεξεργάζεται στις προτάσεις και τις θέσεις του για την Αυτοδιοίκηση με αυτό το πρόσημο, κατά την γνώμη μας, προοδευτικής αφετηρίας σκέψης και όχι με την απολιτικοποίηση που οδηγεί στην άλλη όχθη.

Η διαμόρφωση του στελεχιακού δυναμικού για την υποστήριξη της Νέας Αλλαγής και στην Αυτοδιοίκηση απαιτεί μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση από την έως τώρα. Ο Τομέας Αυτοδιοίκησης δεν είναι ένας τομέας όπως οι άλλοι που παρακολουθούν τις δημόσιες πολιτικές. Χρειάζεται άλλη αντίληψη οργάνωσης και λειτουργίας. Καταρχήν πρέπει να αποκεντρώνεται σε επίπεδο Περιφέρειας και Περιφερειακής Ενότητας . Στο κέντρο να μείνει ο συντονισμός και η «καθοδήγηση». Περιεχόμενο της «καθοδήγησης» είναι η εμπέδωση των θέσεων και προτάσεων για τις επιμέρους δημόσιες πολιτικές έτσι ώστε αυτές να προωθούνται στην δράση των αιρετών. Αλλά και η λειτουργία του output έτσι ώστε να έρχονται από κάτω προτάσεις και συμπεράσματα τα οποία να ενσωματώνεται στην λειτουργία του Κέντρου. Το Κίνημα θα γίνει ζωντανό όταν ενθαρρύνει τα στελέχη του στην Αυτοδιοίκηση, τα εφοδιάζει με πληροφορία, ζητά την γνώμη και την συμμετοχή τους στη διαμόρφωση των προτάσεων και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Όλα αυτά έως σήμερα αγνοούνται επιδεικτικά. Αν δεν αλλάξουμε δεν πάμε πουθενά.

Τέλος, αλλά ταυτόχρονα και αρχή: Η δημοκρατία ως θεσμική οργάνωση, συμπεριφορά και αξία πρέπει να επανέλθει και κυρίως να προταχθεί στην πρόταση του ΠΑΣΟΚ για την Αυτοδιοίκηση. Η δημοκρατία συνθλίβεται και στην Αυτοδιοίκηση. Πολλοί ίσως την αντιλαμβάνονται ως δευτερεύουσας σημασίας διακύβευμα και προτάσσουν την «αποτελεσματικότητα» και την τεχνοκρατική ικανότητα. Αυτό όμως δεν είναι Πολιτική και δεν θα έπρεπε να αφορά ένα πολιτικό και μάλιστα, προοδευτικό κόμμα.

Αυτά ως προκαταβολή.