Νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης: « Ώδινεν όρος και έτεκε μυν»

Στον απόηχο της σημερινής πολυσυζητημένης κοινής Συνεδρίασης της ΚΕΔΕ με την ΕΝΠΕ στην οποία ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Λιβάνιος παρουσίασε τις προτάσεις της Κυβέρνησης για τον Νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης, στον οποίο περιλαμβάνεται και το νέο εκλογικό σύστημα, έχει μεγαλύτερη σημασία από όσα ειπώθηκαν προφορικά το ίδιο το περιεχόμενο του Υπομνήματος που κατέθεσε ο Υπουργός.

Η μεγάλη δήθεν μεταρρύθμιση στις περισσότερες πτυχές  της, αντιστοιχούσες στα «Βιβλία» του Κώδικα παραπέμπει – στην καλύτερη των περιπτώσεων σε έναν εκσυγχρονισμό διατάξεων και κεφαλαίων με έμφαση κυρίως την οικονομική διοίκηση και δευτερευόντως το ήδη προ ετών μη εφαρμοζόμενο σύστημα εποπτείας (στο πνεύμα του Καλλικράτη που παρέμεινε επί δέκα πέντε χρόνια απλώς «πνεύμα»).

Από την όλη δομή και τις κατευθυντήριες γραμμές των άλλων καίριων ζητημάτων, το ζήτημα του συστήματος διακυβέρνησης παραμένει χλωμό χωρίς να προοιωνίζεται  δραστική μεταρρύθμισή του. Η καταστατική θέση των αιρετών τριγυρίζει στα ίδια χιλιοειπωμένα για χρόνια αιτήματα χωρίς κάποια νέα τομή.

Για το εκλογικό σύστημα που με μεγάλη φόρα προανήγγελλε ο Υπουργός, ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ είπε ότι αυτό δεν είναι του παρόντος. Το ζήτημα είναι εάν τολμήσει η ηγεσία της ΚΕΔΕ να κόψει την κουβέντα. Πρόκειται για εκλογικό σύστημα- έκτρωμα που ουσιαστικά επιχειρεί διαμορφώσει εκ των προτέρων υπόγειες σχέσεις των συνδυασμών με στόχο να επιτυγχάνεται η διαχείριση κομματικών συνδυασμών και ανταρτών έτσι ώστε να  διασφαλιστεί η επικράτηση των φιλικά προσκείμενων στην Νέα Δημοκρατία υποψηφίων. Σε κάθε περίπτωση πάντως, επειδή η κατά την εφαρμογή στην πράξη της δεύτερης επιλογής πολύ απέχει από τους συλλογισμούς του Υπουργού καθώς οι σχετικές πλειοψηφίες δεν θα επιτευχθούν αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εκλεγεί ο δεύτερος υποψήφιος έναντι του πρώτου, εάν ο δεύτερος είναι πιο πολυσυλλεκτικός.

Ούτε λόγος για την εφαρμογή της δημοκρατικής αρχής και την αρχή της πλειοψηφίας και κατά συνέπεια της ισχυρής δημοκρατικής νομιμοποίησης των Δημάρχων και των Περιφερειαρχών. Εξάλλου ο Υπουργός δεν φαίνεται να αξιολογεί ως σημαντική την ισχυρή δημοκρατική νομιμοποίηση.  Σε κάθε περίπτωση οφείλουν οι ηγεσίες της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ να καθορίσουν εγκαίρως την θέση τους.

Εκεί που η δήθεν μεγάλη μεταρρύθμιση φαίνεται παντελώς «γυμνή» είναι στο ζήτημα των αρμοδιοτήτων. Σύμφωνα με το Υπόμνημα του Υπουργού γίνεται μία  καταμέτρηση των αρμοδιοτήτων, ίσως και ένα δειλό «ξεκαθάρισμα», με μεγάλη επιφύλαξη αλλά πέραν αυτού ουδέν.

Το καινοφανές "τεκμήριο της καθημερινότητας" που παρουσιάστηκε ως καινοτομία και ως εξειδίκευση του συνταγματικού τεκμηρίου της αρμοδιότητας για τις τοπικές υποθέσεις μένει να διασαφανιστεί. Εάν όμως λάβουμε υπόψη την μεταχείριση του "συνταγματικού δικαίου της Αυτοδιοίκησης" (άρθρο 102 Σ) από την Κυβέρνηση και τις εκλογικές αλχημείες του Υπουργού, μάλλον πρέπει να ανησυχούμε για την περιστολή του πεδίου της συνταγματικά προσδιορισμένης εξουσίας των Δήμων κατά κύριο λόγο και δευτερευόντως των Περιφερειών. 

Εντέλει «άνθρακας ο θησαυρός» ή «ώδινεν όρος και έτεκεν μυν»

Άλλωστε είναι μεγάλη αφέλεια να περιμένει κανείς από την Κυβέρνηση που εφαρμόζει τον πιο σκληρό συγκεντρωτισμό («επιτελικό συγκεντρωτισμό και όχι μόνο») να προωθήσει την αποκέντρωση και την ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Πολύ δε περισσότερο να συγκροτήσει την πολυεπίπεδη δημοκρατική διακυβέρνηση.

 Το μέγα ζητούμενο πάντως είναι ότι στην αυτοδιοίκηση δεν διαμορφώνεται κίνημα διεκδίκησης των μεγάλων μεταρρυθμίσεων που θα εμπεδώσουν πράγματι το ευρωπαϊκό κεκτημένο και θα καταστήσουν το Κράτος πολυεπίπεδο, δημοκρατικό και συμμετοχικό με ριζική αποκέντρωση της εξουσίας στους Δήμους και τις Περιφέρειες, πλησιέστερα στον πολίτη.  Γιαυτό το Νέο Δημοκρατικό Κράτος δεν μιλά κανείς…