Η πρόταση για την Αναθεώρηση του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου της Στερεάς Ελλάδας: Επενδύει στην χωρική αδικία και ενθαρρύνει την ενδοπεριφερειακή ανισότητα.

H υπό διαβούλευση Αναθεώρηση του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου αναδεικνύει, για μία ακόμη φορά, τις παθογένειες και τις στρεβλώσεις του πολυεπίπεδου πολιτικού συστήματος, με ειδική αναφορά στην Περιφέρεια. Επικρατεί η αντίληψη ότι όσο λιγότερο φως ρίχνεται στις επιλογές ενός κομβικού για τον στρατηγικό σχεδιασμό της περιφερειακής ανάπτυξης πλαισίου τόσο πιο ανώδυνα θα περάσουν αυτές και κυρίως θα εκπληρωθεί μία μάλλον τυπική γραφειοκρατική διαδικασία. Αντιθέτως το άπλετο φως θα αναδείξει την αναπαραγωγή πολιτικών και ιδίως πελατειακών στερεότυπων, την ενίσχυση ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, την στρέβλωση του ανταγωνισμού των πόλεων και την θωράκιση ενδοπεριφερειακών φοβικών συνδρόμων.

Την πεπατημένη της υποβάθμισης της διαδικασίας αναθεώρησης του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου η σημερινή Περιφερειακή Αρχή την κληρονόμησε από την προηγούμενη. Την ακολουθεί με ευλάβεια συνεπικουρούμενη και από την δραματικά ανύπαρκτη περιφερειακή αντιπολίτευση. Εξάλλου το ΥΠΕΚΑ αποφασίζει και η Περιφέρεια θα καμαρώνει στον ρόλο του Πόντιου Πιλάτου. Έτσι η διαδικασία εξελίσσεται μακριά από τους πολίτες της Περιφέρειας και τους κοινωνικούς φορείς αλλά και τα δημοτικά πολιτικά όργανα. Όλοι αυτοί θα παραμείνουν ακροατές ή έστω θα αναμασήσουν επαναλαμβανόμενα τετριμμένα αιτήματα. Στην ουσία όμως δεν θα μπουν και το χειρότερο είναι ότι δεν έχουν κατανοήσει την σημασία της.

Πιστεύουμε, σε αντίθεση με την κατάσταση που περιγράφουμε παραπάνω, ότι η διαδικασία του χωροταξικού σχεδιασμού, είτε σε εθνικό, είτε σε περιφερειακό είτε σε τοπικό επίπεδο, είναι μία σημαντική πολιτική διαδικασία η οποία πρέπει να υποστηρίζεται τεχνοκρατικά από την μελετητική ομάδα και όχι το ανάποδο, δηλαδή μία τεχνοκρατική διαδικασία που απλώς παρακολουθούν νωχελικά τα πολιτικά όργανα. Επίσης είναι κατ΄εξοχήν συμμετοχική διαδικασία η οποία κινητοποιεί, ενεργοποιεί και «παιδαγωγεί» τόσο τους πολίτες όσο και την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών. Το στρατηγικό όραμα που οφείλει να υπηρετεί ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν είναι κατασκεύασμα «τεχνοκρατικών» ιδεών αλλά σύνθεση πολιτικών στόχων οι οποίοι, στο πλαίσιο της δημοκρατικής κοινωνίας, διατυπώνονται με την διαβούλευση και την συμμετοχή των πολιτών, των αιρετών πολιτικών σωμάτων και των κοινωνικών φορέων.

Όλα αυτά δεν σκιαγραφούν όμως το υπό διαβούλευση Αναθεωρημένο Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Στον κεντρικό πυρήνα του είναι η αγωνιώδης προσπάθεια να αναδειχθεί η περιφερειακή ταυτότητα διαμέσου της ανάδειξης της Λαμίας σε Πρωτεύοντα πόλο ανάπτυξης παρ΄ότι το υπερκείμενο Γενικό Χωροταξικό δεν της επιφυλάσσει αυτόν τον ρόλο. Ο στόχος αυτός είναι, κατά μία έννοια θεμιτός, αλλά και ταυτόχρονα προκλητικά κρίσιμος για την συνοχή της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας εφόσον επιχειρεί να υποτάξει τον αντικειμενικό χωρικό δυισμό της παραβλέποντας την δυναμική του άλλου ισχυρού αστικού πόλου, της Χαλκίδας. Η Περιφέρεια, εάν συμμετείχε, ως όφειλε πολιτικά, στη διαμόρφωση των επιλογών του Αναθεωρημένου Χωροταξικού, θα είχε την ευκαιρία να εξισορροπήσει μεταξύ αυτών των δύο, έτσι και αλλιώς, ισοβαρών πόλων χωρίς να υποβαθμίσει τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες κανενός από τις δύο. Η ισορροπία αυτή είναι βέβαιο ότι θα ενίσχυε την περιφερειακή συνοχή και θα εμπέδωνε την περιφερειακή συνείδηση από την Κάρυστο έως το Καρπενήσι. Αντιθέτως, συμμεριζόμενη τις επιλογές του υπό διαβούλευση Αναθεωρημένου Χωροταξικού θα κληθεί, αυτή κυρίως και όχι η κεντρική Κυβέρνηση, να διαχειριστεί στο μέλλον τον ενδοπεριφερειακό ανταγωνισμό υπό χειρότερες συνθήκες.

Δικαίως διαμορφώνεται η πραγματική εντύπωση  που έχει την Εύβοια και την Χαλκίδα στο περιθώριο των προωθητικών επιλογών του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου. Πίσω από τον βερμπαλισμό των «ειδικών ρόλων» που επιφυλάσσει για την μεγαλύτερη πόλη της Περιφέρειας κρύβεται η αγωνία να υποβαθμιστεί η δυναμική της γεωαναπτυξιακής της θέσης. Η Χαλκίδα επίμονα παρουσιάζεται αποκομμένη από τον ευρύτερο χώρο της ζώνης Σχηματαρίου- Οινοφύτων- Θήβας στην οποία το προτεινόμενο Αναθεωρημένο Χωροταξικό εστιάζει την δυναμική της γειτνίασης με την μητροπολιτική περιοχή της Αττικής, αποσιωπώντας εν πολλοίς τις κατευθύνσεις του υπερκείμενου Ειδικού Χωροταξικού της Βιομηχανίας αλλά και του ακόμη πιο υπερκείμενου Γενικού Χωροταξικού. Περικλείει την Λειτουργική Αστική Ενότητα της Χαλκίδας στα στενά όρια της Κεντρικής Εύβοιας όταν με τα πιο συντηρητικά κριτήρια εκτείνεται έως τα όρια με την Βόρεια και Ανατολική Αττική, υποβαθμίζοντας την θέση της στον ευρύτερο γεωαναπτυξιακό χώρο. Χάριν αυτής της υποβάθμισης αποσιωπά τον εν δυνάμει κρίσιμο ρόλο της Εύβοιας στον διαπεριφερειακό χώρο του Αιγαίου αφού δεν αναδεικνύει την γεωαναπτυξιακή σημασία της Ανατολικής Ακτής της Εύβοιας ως μετώπου της Περιφέρειας προς το Αιγαίο. Προφανώς, εάν αναδείκνυε αυτές τις κατευθύνσεις θα έπρεπε να υποστηρίξει μία άλλη στρατηγική βασισμένη στην διττή χωρική κατεύθυνση της Περιφέρειας Στερεάς αναγνωρίζοντας με όρους ενδοπεριφερειακής ισορροπίας τον άξονα της Χαλκίδας – Θήβας στην διαπεριφερειακή περιοχή της Αττικής και του Αιγαίου με τον άξονα της Λαμίας στη διαπεριφερειακή περιοχή της Κεντρικής και Δυτικής Ελλάδας. Αυτή εξάλλου είναι η πραγματικότητα στην οποία εντάσσεται γεωαναπτυξιακά η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Αυτή είναι η πραγματικότητα που ζει η κοινωνία και η οικονομία της Περιφέρειας και την οποία οφείλει να βελτιώσει και να αναπτύξει επενδύοντας σε πολιτικές ενδοπεριφερειακής ισορροπίας που ενισχύουν την περιφερειακή συνείδηση και ενδυναμώνουν τις δυνατότητες όλων των περιφερειακών ενοτήτων. Η πραγματικότητα που επιχειρεί να υπηρετήσει το Αναθεωρημένο Περιφερειακό Χωροταξικό έχει στο επίκεντρο ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση. Να ενισχύσει την περιφερειακή συνοχή διαμέσου της ανάδειξης του Λαμιοκεντρικού Άξονα. Αυτή είναι μία λάθος επιλογή διότι αποδυναμώνει κρίσιμους άξονες της περιφερειακής συνοχής και υποτιμά τον συνθετικό ρόλο της μεγαλύτερης αστικής ενότητας της Περιφέρειας που λόγω της γεωναπτυξιακής της θέσης αποτελεί αυτοτελή δυναμικό πόλο. Αρκεί και η ίδια η πόλη της Χαλκίδας και η Εύβοια να το καταλάβουν.

Τέλος, οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε κάτι πολύ σημαντικό και κομβικό. Η αναβάθμιση της Λαμίας ως πρωτεύοντα πόλο ανάπτυξης λόγω της θέσης της στην Κεντρική Ελλάδα δεν επιτυγχάνεται ανταγωνιστικά προς την Χαλκίδα, όπως νομίζουν πολλοί στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Ούτε η Χαλκίδα ως εθνικός πόλος 3^ου επιπέδου στερείται την δυνατότητα να αναβαθμίσει τον ρόλο της στον γεωαναπτυξιακό χάρτη της χώρας. Οι δύο πόλοι της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας πρέπει να ενισχυθούν για να διαδραματίσει ο καθένας τον ρόλο που του επιφυλάσσει η γεωαναπτυξιακή του θέση, συναγωνιζόμενοι και συνεργαζόμενοι και όχι ανταγωνιζόμενοι. Αυτό το θετικό σενάριο δυστυχώς δεν το υπηρετεί αλλά αντιθέτως το υπονομεύει ή μάλλον το παραγνωρίζει το υπό διαβούλευση Αναθεωρημένο Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Στην πράξη αυτή η επιλογή θα ενισχύσει την ενδοπεριφερειακή ανισότητα, την άδικη ενδοπεριφερειακή ανάπτυξη, την χωρική αδικία,  αφού στερεί προτεραιότητες έργων υποδομής και σε τελική ανάλυση υποσκάπτει την περιφερειακή συνοχή.