Γιατί χρειάζονται Ηγεσίες Αλλαγής και Ανατροπής στην Αυτοδιοίκηση;

 

Κατά γενική ομολογία, οι μεταρρυθμίσεις που ενδυνάμωσαν την αποκέντρωση και μετέφεραν την Αυτοδιοίκηση από το περιθώριο στο επίκεντρο του πολιτικοδιοικητικού συστήματος δεν θα έφερναν αποτελέσματα ή γιαυτό δεν έφεραν τα προσδοκόμενα αποτελέσματα επειδή δεν ήταν μονοσήμαντα υπόθεση του νομοθέτη και των επισπευδόντων υπουργείων αλλά σε μεγάλο βαθμό – ίσως στον μεγαλύτερο- έπρεπε να σηκωθούν στους ώμους των αιρετών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης.

Πάντοτε πίστευα, και η κατάσταση των δύο τελευταίων δεκαετιών έχει ενισχύσει αυτή την πίστη, ότι για να γίνουν πράξη οι μεγάλες τομές  στο Κράτος και να φθάσουμε  στην πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, στην ισχυρή Αυτοδιοίκηση που κάποτε μας γεννούσε ιδέες και πεδία πολιτικής δράσης, χρειαζόμαστε πρωτίστως «εργάτες» στην εφαρμογή, πρωταγωνιστές σε θεσμικές διεκδικήσεις που ανοίγουν τους ορίζοντες, πρότυπα δημοκρατικής αυτοδιοικητικής διακυβέρνησης. Ταγούς σε ένα δημοκρατικό προοδευτικό κίνημα αυτοδιοίκησης και ταυτόχρονα πρωτοπόρους που «συνεγείρουν» τις τοπικές κοινωνίες.

Στα χρόνια του Προγράμματος «Ι. Καποδίστριας», ναι μεν δεν υπήρχαν σε δυναμικό επίπεδο όλα τα παραπάνω, υπήρχε  στους Αυτοδιοικητικούς αισιοδοξία και πίστη ότι μπορούμε να παλέψουμε για πιο Ισχυρή Αυτοδιοίκηση.

Στον «Καλλικράτη» τα πράγματα ήρθαν ανάποδα. Στο όνομα των μνημονίων η Αυτοδιοίκηση «λούφαξε» στην οδυνηρή καθημερινότητα, ήρθαν όλα τα άλλα, μειώθηκαν οι πόροι, τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης υποτάχθηκαν σε προσωπικές και κομματικές στρατηγικές, άλλαξε το ήθος και η ποιότητα, κάμφθηκε ο ενθουσιασμός, απορρυθμίστηκαν οι σχέσεις των δύο βαθμών αυτοδιοίκησης.

Η τρέχουσα περίοδος είναι ακόμη τραγικότερη. Η αποδόμηση του ήδη προβληματικού συστήματος διακυβέρνησης με την ενίσχυση -στο όνομα της «φοβισμένης κυβερνησιμότητας»-  του «χειραγωγημένου  δημαρχοκεντρισμού», περιθωριοποίησε τα συλλογικά όργανα και η πανδημία έδωσε εργαλεία για την περαιτέρω αποδυνάμωση της ενδοδημοτικής δημοκρατίας.

Η Αυτοδιοίκηση του 2022  είχε ως αφετηρία την χειραγωγική εφαρμογή του «Καλλικράτη» έτσι ώστε να μην έχει πια καμία σχέση με τις τότε μεταρρυθμιστικές προσδοκίες, όχι μόνο της Κυβέρνησης που τον εισηγήθηκε, αλλά κυρίως της Αυτοδιοίκησης που τον διεκδίκησε (Συνέδριο Κυλλήνης ΚΕΔΚΕ 2008). Αντίθετα,  είναι εικόνα και ομοίωση  της «καχεκτικής Αυτοδιοίκησης» που μπορεί να ταιριάζει στο μοντέλο διακυβέρνησης που επικρατεί αλλά  απέχει πολύ από την Αυτοδιοίκηση του 2000 και οδεύει γρήγορα προς τα πίσω.

 Ασφαλώς δεν την «σώζει» η πρόσφατη αναγγελία του νόμου για την «Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση» διότι έχει προηγηθεί η θεσμοθέτηση του «Επιτελικού Κράτους» και ξέρουμε πια......  

Όσοι πιστεύουμε ακόμη στο όραμα ενός Άλλου Κράτους, θεμελιωμένου σε ένα σύστημα πολυεπίπεδης δημοκρατικής διακυβέρνησης, με βαθιά αποκέντρωση της εξουσίας προς τα κάτω και ενεργή συμμετοχή των πολιτών στην διακυβέρνηση, με ενίσχυση του ρόλου της Αυτοδιοίκησης, των Δήμων και των Περιφερειών, πρέπει να συμφωνήσουμε ότι αυτό το διακύβευμα για να γίνει πράξη  δεν αρκεί η αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών στο Κεντρικό Κράτος.  Χρειάζεται να υπάρξουν  δημοτικές και περιφερειακές ηγεσίες που οραματίζονται και είναι αποφασισμένες να διεκδικήσουν την Αλλαγή και την ενίσχυση του ρόλου τους, δεν αρκούνται στην σκυφτή διαχείριση των καθημερινών, στις παρακλήσεις προς στους εκάστοτε κυβερνώντες και στην  αυτοικανοποίηση του "προσωπικού πολιτικού εγώ" στον μικρόκοσμο των τοπικών κοινωνιών.

Χρειάζονται ηγεσίες Αλλαγής, Ανατροπής του συγκεντρωτικού συστήματος, ηγεσίες που έχουν την βούληση να αλλάξουν την μοίρα του θεσμού τον οποίο εκλέγονται να υπηρετήσουν.

Οι ηγεσίες που περιγράφουμε δεν είναι αυτονόητα δεδομένες. Δεν βρίσκονται στον «κόσμο» των τοπικών φιλοδοξιών όπου πολλοί ονειρεύονται θώκους γιατί νομίζουν ότι θα αποκτήσουν κοινωνική και οικονομική ανέλιξη ή θα ικανοποιήσουν την φιλαρχία τους. Αυτοί συνήθως όταν εκλέγονται δεν ξέρουν τι τους περιμένει....

Εδώ χρειάζονται πολίτες υποψήφιοι ηγέτες  με ικανότητες πέραν του ιστορικού status των προκατόχων τους. Χρειάζεται ταυτόχρονα γνώση και ικανότητα να αλλάξουν τις κατά κανόνα ρημαγμένες πόλεις της κρίσης αλλά και την βούληση να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τους άλλους όμοιους ηγέτες τοπικής Αλλαγής για να αλλάξουν την μοίρα της Αυτοδιοίκησης, να γίνουν Κίνημα Διεκδίκησης αλλά και Πρωτεργάτες εφαρμογής μίας Ισχυρής, Δημοκρατικής Αποτελεσματικής Αυτοδιοίκησης, πρώτου και δευτέρου Βαθμού, στην οποία θα δομηθεί η Δημοκρατική Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση, θα δομηθεί νέο Κράτος.

Πάντοτε, οι εκλογές στην Αυτοδιοίκηση μπορεί να γίνουν αφετηρία για ένα νέο ξεκίνημα του θεσμού. Γιαυτό έχει μείζονα σημασία η επιλογή και στήριξη τοπικών ηγεσιών που μπορούν να γίνουν πρωτεργάτες της πιο πάνω περιγραφόμενης Αλλαγής.

Αναμφίβολα, κάνουν λάθος όσοι από εκείνους που ρητορεύουν για την Αλλαγή στο Κράτος, μη θέλοντας να δυσαρεστήσουν, προτιμούν να κρατάνε στάση αποχής, μπερδεύοντας τα «χρίσματα» και την «κομματικοποίηση». Τίποτε από τα δύο δεν χρειάζεται, αρκεί η πολιτική διαβούλευση και η αποτελεσματική αξιολόγηση του πολιτικού ανθρώπινου δυναμικού. Εάν φιλοδοξείς να αλλάξεις την ιστορία ανοίγεις τους ορίζοντες αν θέλεις απλώς να την διαχειριστείς  τους κλείνεις. Η αλλαγή όμως θέλει ανοικτούς ορίζοντες.