Καιρικές καταστροφές στην περιοχή της Δ.Ε Αυλώνος: Επισημάνσεις και προτάσεις.

Πλημμύρα της 31.12.2004, κάμπος Οριού

Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Τέως Δημάρχου Αυλώνος

Λίγες μέρες μετά τις έντονες βροχοπτώσεις που προκάλεσαν πολλά προβλήματα σε υποδομές και περιουσίες στην Εύβοια και ειδικότερα στην περιοχή  της δημοτικής ενότητας Αυλώνος του Δήμου Κύμης Αλιβερίου και παρακολουθώντας τόσο κατά τις ώρες της επέλευσης των καταστροφών όσο και εν συνεχεία τα αναφερόμενα στο διαδίκτυο από συμπολίτες, αιρετούς και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης  κρίνω σκόπιμο να καταθέσω ορισμένες σκέψεις με αφετηρία την εμπειρία μου από την διαχείριση των τοπικών υποθέσεων του πρώην Δήμου Αυλώνος έτσι ώστε να αναδείξω και ζητήματα που δυστυχώς δεν έχουν τύχει ιδιαίτερης προσοχής.

Η μεγάλη πλημμύρα από το Νεοχώρι έως την Μουρτερή δεν ήταν ασφαλώς πρωτόγνωρη αφού και στο πρόσφατο παρελθόν είχε συμβεί, δύο ή τρεις φορές επί της δημαρχιακής μου θητείας, με τελευταία τον Σεπτέμβριο του 2009. Η συχνότητα αυτή είναι πολύ πυκνή αν λάβουμε υπόψη ότι οι μελέτες των πλημμυρικών φαινομένων ξεκινάνε από την πεντηκονταετία και πάνω. Από διηγήσεις πιο ηλικιωμένων γνωρίζουμε ότι οι πλημμύρες στο κάμπο του Αυλωναρίου και του Οριού ήταν συχνές και στις προηγούμενες δεκαετίες.

Πλημμύρα 12.9.2009 Χάνια Αυλωναρίου

Η συμβολή με τον κεντρικό χείμαρρο Χόνδρο  στη  γέφυρα στα Χάνια και εν συνεχεία στη γέφυρα του Αυλωναρίου  των χειμάρρων που έρχονται  από τα Κριεζά (Νηλέας)  και από το Μανδράκι καθιστούν την περιοχή πλημμυρικής επικινδυνότητας σύμφωνα με την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που συνοδεύει το Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας Λεκανών Απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (EL07)  που εγκρίθηκε με την Απόφαση  ΥΠΕΝ/ 41375/328/28.6.2018 ΦΕΚ Β 2682/6.7.2018.

Στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του αιώνα (περί το 2007) είχε ξεκινήσει από την τότε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, που είχε την αρμοδιότητα, η εκπόνηση μελέτης για την αντιπλημμυρική προστασία του Χειμάρρου του Αυλωναρίου (Χόνδρος) προϋπολογισμού 405.000 ευρώ. Τότε μάλιστα είχαμε κληθεί και ως Δήμος να καταθέσουμε προτάσεις ως προς τα έργα διευθέτησης και τις παραποτάμιες χρήσεις γης (θυμάμαι μάλιστα ότι ο Σύλλογος του Οριού με την  αξέχαστη Γιάννα Αθανασοπούλου-Μπιμπλή καθώς και η περιβαλλοντική ομάδα του Λυκείου είχαν καταθέσει ιδέες για παραποτάμιο ποδηλατόδρομο κ.ο.κ.).

Μετά την κατάργηση του Δήμου Αυλώνος δεν γνωρίζω ακριβώς την πορεία αυτής της μελέτης αλλά ξέρω ότι δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και έτσι σήμερα δεν υπάρχει. Η εκπόνησή της όμως είναι αναγκαία για να εκτελεστεί οποιοδήποτε έργο αντιπλημμυρικής προστασίας. Όσο η μελέτη δεν εκπονείται οι παρεμβάσεις αντιπλημμυρικής προστασίας είτε θα είναι «αρπακόλα» είτε θα είναι αποσπασματικές.

Πλημμυρα 6 Απριλίου 2020. Μουρτερή

Διάβασα επίσης τις διαμαρτυρίες των κατοίκων της Μουρτερής γιατί δεν καθαρίστηκε το ποτάμι στις εκβολές.

Πρέπει να θυμηθούμε ότι οι εκβολές του χείμαρρου του Αυλωναρίου στην Μουρτερή έχουν αναγνωριστεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Εάν ο καθαρισμός γίνει όπως γίνεται συνήθως στο υπόλοιπο τμήμα, χωρίς αντιπλημμυρική μελέτη  το τοπίο θα καταστραφεί με ότι αυτό συνεπάγεται. Χρειάζεται συνεπώς οπωσδήποτε να προηγηθεί μελέτη η οποία θα περιλαμβάνει ασφαλώς στο σύνολο του χειμάρρου από τις πηγές έως τις εκβολές.

Μη υπάρχουσας αυτής της μελέτης ο καθαρισμός τμημάτων του χειμάρρου, έτσι όπως γίνεται, ενδεχομένως συντελεί στην επιδείνωση των πλημμυρικών φαινομένων παρά στην αντιμετώπισή τους.

Θα πείτε: έτσι γινόταν πάντα. Ναι γιαυτό και είχαμε πάντα τα ίδια προβλήματα.

Σήμερα με συσσωρευμένη την εμπειρία, την επιστημονική γνώση των υπηρεσιών που εκπονούν ή εποπτεύουν τις μελέτες και τα έργα αλλά κυρίως την γενικότερη συνειδητοποίηση πως η κλιματική αλλαγή θα φέρνει διαρκώς τα χειρότερα οφείλουμε να μην ακολουθούμε την πεπατημένη.

Συνεπώς η μελέτη αντιπλημμυρικής προστασίας του χειμάρρου του Αυλωναρίου από την αρχή του έως τις εκβολές στην Μουρτερή καθώς και των άλλων χειμάρρων που καταλήγουν σε αυτόν τον κεντρικό είναι το μείζον διακύβευμα το οποίο πρέπει να προταχθεί.

Επειδή όμως τα ακραία φυσικά φαινόμενα δεν περιμένουν, οι Υπηρεσίες της Περιφέρειας πρέπει να προβαίνουν εγκαίρως στην αντιπλημμυρική προστασία και με καθαρισμούς οι οποίοι να γίνονται με τους κανόνες της επιστήμης και με συνολικό σχέδιο, δηλαδή από πάνω έως κάτω κυρίως δε η αντιπλημμυρική προστασία απαιτεί κατάλληλα έργα προτού ο χείμαρρος κατέβει στα «πεδινά».  Ως προς τις εκβολές στην Μουρτερή χρειάζεται ιδιαίτερη μέριμνα για να μην καταστραφεί το Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να γίνονται οι ενδεδειγμένες παρεμβάσεις αντιπλημμυρικής προστασίας.

 

Πλημμυρα 6 Απριλίου 2020, Κάλαμος, η  καταστροφή επαναλαμβάνεται

Τα προβλήματα που προέκυψαν στην Κορασίδα και τον Κάλαμο είναι διαφορετικής αφετηρίας.

Προκαλούνται τόσο από την μη οριοθέτηση και διευθέτηση των ρεμάτων σε αυτούς τους παραλιακούς οικισμούς καθώς και από τις γεωλογικές και όχι μόνο αιτίες που καθιστούν επισφαλές ένα τμήμα της Κορασίδας. Βεβαίως σε όλα αυτά έχει συνδράμει ο ανθρώπινος παράγοντας.

Και για τις περιοχές αυτές μετά την μεγάλη πλημύρα της παραμονής της πρωτοχρονιάς του 2005 είχε ξεκινήσει από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση η μελέτη οριοθέτησης και διευθέτησης των ρεμάτων του Καλάμου και της Κορασίδας. Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης και τη διαβούλευση όπου κατατέθηκαν αρκετές ενστάσεις από ιδιοκτήτες κτιρίων η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση επικαλούμενη την αναγκαιότητα να διευρυνθεί το πεδίο της μελέτης «πέταξε» το «μπαλάκι» Δήμο ο οποίος δεν μπορούσε τότε να συνδράμει χωρίς γενναία οικονομική ενίσχυση. Η μελέτη εν συνεχεία προχώρησε με βήματα χελώνας και μετά την κατάργηση του Δήμου και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης μάλλον «χάθηκαν τα ίχνη» της.  Χωρίς όμως αυτή την μελέτη δεν μπορεί να κατασκευαστεί έργο αντιπλημμυρικής προστασίας ούτε στον Κάλαμο, ούτε στην Κορασίδα. Και εάν κάτι γίνει θα είναι αποσπασματικό και στο τέλος θα είναι μη λειτουργικό ή και «επικίνδυνο», όπως οι χωρίς τεχνική εποπτεία εργασίες άμεσης αποκατάστασης.

Εάν δεν θέλουμε να βλέπουμε τις ίδιες εικόνες κάθε λίγα χρόνια, πρέπει να ολοκληρωθεί η μελέτη οριοθέτησης και διευθέτησης των ρεμάτων στον Κάλαμο και στην Κορασίδα διότι η ανάπτυξη των οικισμών έκλεισε ρέματα και διέκοψε τους φυσικούς δρόμους του νερού.

Όσο για τον παραλιακό δρόμο της Κορασίδας, αυτός θα καταρρέει κάθε τόσο και λόγω της έλλειψης των αναγκαίων αντιπλημμυρικών έργων και λόγω της άρνησης των αρμοδίων υπηρεσιών να τον προστατεύσουν και από την πλευρά της θάλασσας.

Κατορθώσαμε έως το 2010 να ολοκληρώσουμε την χάραξη του αιγιαλού και της παραλίας και στο μεγαλύτερο μέρος της Κορασίδας που δεν είχε. Το παλιό τμήμα χρειάζεται αναχάραξη, επηρεάζει όμως λιγότερο την μελέτη και την εκτέλεση της αντιπλημμυρικής προστασίας του δρόμου.

Δεν είναι ώρα σε τούτο το κείμενο να μιλήσω για το άλλο ναυάγιο, την παραπομπή στις καλένδες του ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου Αυλώνος που συνδέεται γενικώς και με την προστασία των οικισμών, των περιουσιών -και των ζωών ακόμη- από ακραία φαινόμενα φυσικών καταστροφών (που γίνονται στην βάση ανθρωπογενούς παρέμβασης στο περιβάλλον) τα οποία διαρκώς αυξάνονται δεδομένου ότι μιλάμε για παράκτια περιοχή η οποία θα υποστεί και τις συνέπειες της  διάβρωσης.

Επειδή όλα αυτά που συμβαίνουν έχουν επίπτωση στην τοπική οικονομία κατανοούμε όλοι ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η απάθεια που χαρακτηρίζει την τελευταία δεκαετία. Πρέπει να ξαναβγούν στο προσκήνιο επίκαιρα αιτήματα όπως:

·  Ολοκλήρωση της μελέτης αντιπλημμυρικής προστασίας του χειμάρρου του Αυλωναρίου και των διακλαδώσεών του.

·    Ολοκλήρωση της μελέτης οριοθέτησης και διευθέτησης των ρεμάτων Καλάμου και Κορασίδας.

·        Ολοκλήρωση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού

·  Η ξεχασμένη οδοποιία του Αναδασμού της Αχλαδερής ιδίως μάλιστα μετά την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου.

·   Θωράκιση της τοπικής οικονομίας αλλά και του οικιστικού περιβάλλοντος και της τοπικής κοινωνίας με ένα πλέγμα πολιτικών ανθεκτικότητας.

·   Πολιτικές για την ασφάλεια των υποδομών, την κοινωνική αλληλεγγύη και την προστασία του περιβάλλοντος, πολιτιστικού και φυσικού.

Οι μέρες που έρχονται είναι δύσκολες. Γιαυτό όλοι πρέπει να μαθαίνουμε από τα λάθη και τις παραλείψεις και κυρίως να μετασχηματίζουμε την πείρα από αυτά σε προβληματισμό και προτάσεις για να ανακτήσουμε και να διατηρήσουμε την  κοινωνική συνοχή και την πολιτιστική και οικονομική ταυτότητα του τόπου μας που ανήκει στις γενιές που έρχονται και δεν έχουμε δικαίωμα να τον καταστρέφουμε.